Thuốc trừ phong thấp
Khương hoạt – công dụng và tính vị quy kinh
Khương hoạt:
Khương hoạt có công dụng giải biểu, tán hàn, tán ứ, hành khí, khu phong, trừ thấp. Tân ôn phát tán, khổ ôn trừ thấp, trừ phong tà ở cơ biểu, trừ hàn thấp ở kinh lạc, có tính đi lên, thiên đi ra biểu, thích hợp với chứng phong thấp, tê đau ở nửa người phần trên
Tên dùng trong đơn thuốc: Khương hoạt, Tây khương hoạt; Xuyên khương hoạt.
Tên Latin: Rhizoma Notopterygii
Tên Pinyin: Qianghuo
Tên tiếng Hoa: 羌活
Hoạt chất: Agelical
Bào chế: Dấp nước cho mềm đều, thái phiến mỏng, phơi khô để dùng.
Tính vị quy kinh: Vị cay, đắng, tính ôn. Vào ba kinh bàng quang, can, thận.
Công dụng: Phát hãn giải biểu, trừ phong thắng thấp.
Chủ trị:
- Chữa thủy thấp, du phong (Phong chạy khắp người không nhất định ở một chỗ) thiên về bệnh ở nửa người phần trên, phong thấp tương đối nặng, như mình, chân tay, các khớp đau nhức mà nặng nề.
- Chữa trúng phong hàn thấp tý, đầu nặng vai đau do phong thấp cùng giao tranh.
Ứng dụng và phân biệt: Khương hoạt giỏi về trừ phong thấp, có thể đi thẳng lên đỉnh đầu, đi ngang ra cánh tay. Độc hoạt cũng thiên về chiều phong thấp, có thể sơ thông ngang lưng đầu gối, đi xuống đùi, chân. .
Kiêng kỵ: Người bị huyết hư không có phong hàn thấp tà, cùng chứng âm hư hỏa vượng sốt cao không sợ lạnh thì kiêng dùng.
Liều lượng: Tóm phân đến một đồng cân rưỡi.
Bài thuốc ví dụ: Bài Khương hoạt xung hòa thang (Y tôn kim giám phương) chữa các chứng cảm mạo về mùa xuân, hạ, thu.
Khương hoạt, Phòng phong, Bạch chi, Sinh địa. Thương truật, Hoàng cầm, Tế tân, Sinh cam thảo, Xuyên Khung, Hành củ, Sinh khương, Hồng tảo, cho nước sắc lên, uống cách xa bữa ăn.
