Thuyền thoái – công dụng và tính vị quy kinh

Thuyền Thoái:

Thuyền thoái có công dụng tán phong nhiệt, giải ban, mắt mờ. Trị mất tiếng, viêm họng do phong nhiệt

Tên dùng trong đơn thuốc: Thuyền thoái, Thuyền y, Thuyền xác, tịnh thuyền thoái.

Tên khác: Xác lột của con ve sầu
Tên Latin: Periostracum Cicadae
Tên Pinyin: Chantui
Tên tiếng Hoa: 蝉蜕

Hoạt chất: Hexacosanol, heptacosanol, octacosanol, triacontanol, hexacosanioic acid, peptacosanoic acid, octacosanoic acid, triacontanoic acid, chitin

Phần cho vào thuốc: Xác đã lột của con ve sầu.

Bào chế: Rửa sạch bùn đất, bỏ cánh, chân, vò nát phơi khô là được.

Tính vị quy kinh: Vị ngọt, mặn, tính hàn. Vào hai kinh can, phế.

Công dụng: Tán phong nhiệt, khai thông mất tiếng, chữa kinh giản, tiêu màng mộng mắt. 

Chủ trị:

1 – Chữa bệnh ngoài da mụn nhọt, lở ghẻ, rôm sẩy và nhức đầu, chóng mặt thuộc phong nhiệt nói chung. .

2 – Phong tà ngoại cảm xâm phạm vào phế, họ mất tiếng, tiếng không rõ.

3 – Trẻ em kinh phong sốt nóng, co giật cứng đờ.

4 – Mắt mọc màng mộng, thậm chí che kín con người, mộng thịt đầy khóe mắt, lấy công của thuyền thuế có thể thoái thoát được (tiêu bong) mà chất thì nhẹ rỗng, có thể đi lên để đạt tới bên ngoài.

Ứng dụng và phân biệt: Phàm những xác (vỏ) thuộc động vật có mai phần nhiều là thể chất nặng, mà nặng thì chủ yếu đi xuống, thiên về trấn tĩnh. Duy chỉ có Xác ve sầu lại nhẹ, mà nhẹ thì đi lên, thiên về tuyên thông và phát tán.

Kiêng kỵ: Người bị chứng hư và không thuộc phong nhiệt đều cấm dùng

Liều lượng: 8 phân đến một đồng năm phân. Vị thuốc này chất nhẹ, chính lợi dụng cái nhẹ đó để cho vào thuốc, cho nên liều lượng dùng không được quá nhiều.

Bài thuốc ví dụ: Bài “Phá thương phong phát kính phương” (Phó thanh chủ nam khoa nghiệm phương). Tức là phong tà cảm nhiễm vào vết thương gây nên co cứng.

Thuyền thuế bỏ sạch đầu, chân, tán rất nhỏ, dùng nửa cân rượu, cho 5 đồng cân thuyền thuế tán vào rượu, đun nhỏ lửa sôi vài dạo, uống một lần, trong chốc lát, khắp người dâm dấp ra mồ hôi, mồ hôi ra rồi hiện tượng co cứng tiêu trừ. Nếu đại tiện táo kết, đầy trướng, sợ ấn tay vào, lại dùng bài thừa khí để hạ thì ở biểu và lý đều hết.

Tham khảo: Lấy xác thuyền thuế lột lần thứ hai so với lần đầu thì mềm và trong, cho vào thuốc hay hơn.