Cam Toại – Công dụng và tính vị quy kinh

Cam Toại:

Cam toại có công dụng tiêu thũng mạnh, thanh nhiệt, trừ đàm. Chủ trị thủy thũng, phù, trướng đầy, tích đờm, nước ở phổi, bụng dưới

Tên dùng trong đơn thuốc: Cam toại, Cam toại căn.

Tên Latin: Radix Kansui
Tên Pinyin: Gansui
Tên tiếng Hoa: 甘遂
Xuất xứ: Thần Nông Bản Thảo Kinh

Hoạt chất: Euphorbone, kanzuiol, euphorbol, euphol, ingenol, 13-oxyingenol, kansuinine A, B

Phần cho vào thuốc: Rễ. 

Bào chế: Lấy bột bọc rễ lại, nướng chín, thái phiến

Tính vị quy kinh: Vị đắng, tính hàn vào ba kinh phí, tỳ, thận

Công dụng: Tả mạnh thủy ẩm ở đường Kinh, là thuốc – mạnh dùng để tả thủy.

Chủ trị: Chữa thủy thũng ở bụng trên, ăn uống đỉnh trệ không tiêu, phá hòn cục tích tụ, lợi đường thủy cốc (tiểu tiện và đại tiện)

Kiêng kỵ. Nếu không phải người có chân khí cường tráng và thực tà thì cấm dùng. Chứng thực mạnh, thủy nhiều có thể tạm dùng được.

Liều lượng: Ba phân đến năm phân nói chung không vượt quá một đồng cân.

Bài thuốc ví dụ: Bài Thập tảo thang. (Kim quỹ yếu lược phương) chữa huyền ẩm, chị ẩm (Huyền ẩm = nước uống vào đọng lại ở vùng sườn, trên chưa tới ngực, dưới chưa tới vùng giữa bụng, vì chữ huyền còn có nghĩa là lửng lơ. Chi ẩm = đờm ẩm, thủy khi đọng lại ở vùng hung cách (ngực cơ hoành), vị quản N.D.), hoặc ho do nước gây nên, thủy thũng thở gấp, đại tiểu tiện không thông.

– Ngoan hoa, Cam toại, Đại kích, Đại tảo, ba vị trên, tán bột riêng từng vị lấy mười quả táo tàu to cho nước vào sắc, bỏ bã, cho thuốc bột vào nước táo uống ấm. Sau khi đại, tiểu tiện thông lợi rồi, ăn cháo cho tỉnh táo.