Trắc Bách Diệp – Công dụng và tính vị quy kinh

Trắc Bách Diệp:

Trắc bách diệp có công dụng lương huyết chỉ huyết (mát máu, cầm máu), thanh thấp nhiệt ở phần huyết. Chữa các chứng thổ huyết, đổ máu cam, bằng lậu huyết, mụn trễ do tràng phong gây ra, và đi đái buốt ra máu, đại tiện ra máu.

Tên dùng trong đơn thuốc: Trắc bách diệp, Bách diệp, Trắc bách thán (Trắc bách diệp sao cháy thành than), Biển bách diệp (lá Trắc bách loại dẹt).

Phần cho vào thuốc: Lá.

Bào chế: Dùng sống hoặc sao cháy thành than dùng. Nếu bị bỏng, giã nát ra, hòa với nước bôi hay đắp vào.

Tính vị quy kinh: Vị đắng chát, tính hơi hàn. Vào ba kinh: phế, can, đại tràng.

Công dụng: Lương huyết chỉ huyết (mát máu, cầm máu), thanh thấp nhiệt ở phần huyết.

Chủ trị: Chữa các chứng thổ huyết, đổ máu cam, bằng lậu huyết, mụn trễ do tràng phong gây ra, và đi đái buốt ra máu, đại tiện ra máu. 

Ứng dụng và phân biệt:

1- Trắc bách diệp dùng sống, chuyên về lương huyết và chỉ huyết nhiệt đi bừa. Nếu sao cháy thành than thì có thể chỉ huyết.

2- Trong bài thuốc chỉ huyết, bất luận thổ huyết do hàn hay nhiệt, đều có thể dùng thêm Trắc bách diệp. Chữa thổ huyết do hàn gây ra thì cũng dùng với can Khương, như bài Bách diệp thang trong sách Kim Quỹ. Nếu chữa thổ huyết do nhiệt gây ra, thì cũng dùng với Sinh địa như bài Tứ sinh ẩm trong sách Loại phương. 

Kiêng kỵ: Nếu không thuộc huyết chứng thì phải thận trọng khi sử dụng.

Liều lượng: Hai đồng cần đến ba đồng cân.

Bài thuốc ví dụ: Bài Bách diệp tháng (Kim Quỹ yếu lược phương) chữa thổ huyết không cầm được.

Bách diệp, Can khương, Ngải diệp, cho nước vào sắc lên, cho thêm một chén nước đái ngựa cùng sắc với thuốc, chia ra uống ấm, làm mấy lần.