Cẩu Tích – Công dụng và tính vị quy kinh

Cẩu tích:

Cẩu tích có công dụng bổ can thận, mạnh lưng gối, khư phong thấp, mạnh cột sống, thông kinh mạch. Cẩu tích có thể thông huyết mạch, dưỡng can, thận, khư phong thấp, dùng trong trường hợp thắt lưng mỏi, khớp xương đau nhức do phong hàn thấp. Lông cẩu tích dùng ngoài có tác dụng chỉ huyết (cầm máu), sinh cơ

Tên dùng trong đơn thuốc: Cẩu tích, Kim mao cẩu tích.

Tên khác: Kim Mao Cẩu Tích, Cu Ly, Nhung Nô, Xích Tiết
Tên Latin: Rhizoma Cibotii
Tên Pinyin: Gouji
Tên tiếng Hoa: 狗脊
Xuất xứ: Bản Kinh

Hoạt chất: Pterosin R, Onitin, Onitin-2-O-Beeta-D-Glucoside, Ptaquiloside, Pterosin Z

Phần cho vào thuốc: Củ rễ

Bào chế: cho vào lửa đốt cháy lông vàng, thái phiến, trộn với rượu hấp lên, phơi khô để dùng

Tính vị quy kinh: Vị đắng, ngọt tính hơi ôn. Vào hai kinh can thận.

Công dụng: Làm khỏe cột sống thông trăm mạch.

Chủ trị: Chữa lưng, đầu gối, khớp xương không linh lợi, chữa đàn bà con gái kinh nguyệt khí hư ra nhiều, rong kinh, hoặc chân bủn rủn, hoặc lưng đau gối mỏi.

Ứng dụng và phân biệt:

1- Vị thuốc này là thực vật, không phải động vật, nhưng vị hình dáng của nó giống như xương sống con chó cho nên mới gọi như vậy, rất thích hợp với việc chữa cột sống của người ta bị đau nhức và không linh lợi. Còn vị Đỗ trọng chữa đau lưng nhưng thiên về hai bên thăn lưng. Vị cẩu tích chữa đau lưng nhưng thiên về chính giữa cột sống cổ

2- Vị thuốc này có hai loại: một loại không có lông, một loại có lông màu vàng. Khi cho vào thuốc dùng loại cấu trên có lông màu vàng (Kim mao cẩu tích) là tốt.

Kiêng kỵ: Nếu người bị đau cột sống do thận hư có  nhiệt thì không nên dùng riêng một vị. Nhưng vị thuốc này ôn và không táo, nên trong thuốc bổ thận âm, có thể dùng để dẫn vào kinh lạc.

Liều lượng: 1,5 đồng cần đến 3 đồng cân.

Bài thuốc ví dụ: Bài Cẩu tích ẩm (Nghiệm phương) chữa khí huyết đều hư tổn kiêm cảm phong thấp, tay chân tê dại, không đi lại được

Kim mao Cẩu tích, Xuyên ngưu tất, Hải phong đằng, Tuyên mộc qua, Tang chi, Tùng tiết, Tục đoạn, Đỗ trọng, Tần giao, Quế chi, Thục địa, Đương quy thân, Hổ cột giao (cao xương hổ), chia làm 5 lần uống, cho nước vào sắc lên, mỗi ngày uống một lần.