Đảng sâm – Công dụng và tính vị quy kinh

Đảng sâm

Đảng sâm có công dụng bổ trung ích khí, sinh tân chỉ khát. Trị Tỳ Vị hư yếu, khí huyết đều suy, không có sức, ăn ít, khát, tiêu chảy lâu ngày, thoát giang, trục huyết ứ, hoạt huyết, rút mủ, lên da non, thông kinh, cường tráng.

Tên dùng trong đơn thuốc: Đảng sâm, Lộ đảng sâm, Tây lộ đảng, Đài đảng sâm.

Tên Latin: Radix Codonopsis
Tên Pinyin: Dangshen
Tên tiếng Hoa: 党参
Xuất xứ: Bản Thảo Tùng Tân

Hoạt chất: Sucrose, glucose, inulin, alkaloids, scutellarein Glucoside

Phần cho vào thuốc: Rễ

Bào chế: Rửa sạch đất cát, ủ mềm, bỏ đầu cuống, thái phiến dùng hoặc sao với gạo để dùng.

Vi Tính vị quy kinh: Vị ngọt tính bình. Vào hai kinh phế, tỳ.

Công dụng: Bổ Trung ích khí, nhuận phế, sinh tân dịch

Chủ trị: Chữa khí ở tỳ phế hư nhược, tiếng nhỏ bé, chân tay mỏi mệt, sắc mặt nhợt nhạt.

Ứng dụng và phân biệt:

1- Đảng sâm có thể thay được Nhân sâm. Phàm những bài thuốc xưa nay có dùng Nhân sâm, đơn nào cũng có thể thay bằng Đảng sâm được. Có mấy loại Đảng sâm, dùng loại Tây lộ đảng sâm và Đài đảng sâm là tốt nhất, ngoài bị có đường vân (nhăn) ngang nhỏ, thịt trắng mềm nhuận, đầu nhỏ hơn thân, mùi thơm vị ngọt gần với Nhân sâm, kiện tỳ mà không táo, bổ vị mà không thấp, không giống như sâm Cao ly thiên về cương táo. Chỉ tiếc là sức hơi bạc nhược, Nhân sâm. không giữ được lâu. Nếu hư nặng mà nguy cấp thì nên dùng

2- Thái tử sâm vị ngọt hơi đắng, nhỏ như thỏi sâm, bổ ích nguyên khí, giống như Nhân sâm nhưng sức mỏng yếu. Đông dương sâm xuất sứ từ Nhật Bản, vị ngọt tính ôn, sức bổ không bằng Nhân sâm và sâm Cao ly ( biệt trực sâm) song lại tốt hơn Đảng sâm. Tây dương sâm trồng ở châu Mỹ, vị ngọt đắng tính hàn, hay về tiết nhiệt sinh tân dịch chỉ khát, có kèm theo công năng thanh dưỡng phế vị.

Kiêng kỵ: Nếu không phải khí hư mà lại có thực tà thì cấm dùng.

Liều lượng: 1,5 đồng cần đến 1-2 lạng.

Bài thuốc ví dụ: Bài Sâm linh bạch truật tán (Thái bình huệ dân hòa tế Cục phương) Chữa tỳ vị hư nhược, ăn uống không tiêu, hoặc thổ hoặc tả (miệng nôn trôn tháo).

Nhân sâm (hoặc Đảng sâm), Phục linh, Bạch truật, Sơn dược, Thạch liên nhục, Bạch biển đậu, Cát cánh, Sa nhân, Dĩ mễ, Cam thảo, tán thành bột nhỏ, sắc với nước để uống.

Tham khảo: Nhân sâm, Cao ly sâm và Đông dương sâm, Tây dương sâm giá đắt hơn. Đảng sâm giá rẻ hơn mà công dụng gần như nhau.