Mật Ong – Công dụng và tính vị quy kinh

Mật Ong:

Mật ong có công dụng nhuận phế, giảm ho, dưỡng âm, nhuận trường, giải độc. Mật ong bổ dưỡng tỳ vị, giúp tăng khẩu vị, sinh lực, dương huyết, chỉ khát

Tên dùng trong đơn thuốc: Phong mật, Hoàng mật, Bạch mật, Sinh mật, Luyện mật.

Tên khác: Phòng mi
Tên Latin: Mel
Tên Pinyin: Fengmi
Tên tiếng Hoa: 蜂蜜
Xuất xứ: Thần Nông Bản Thảo Kinh

Hoạt chất: Dextrose, fructose, sucrose, dextrin, malic, acetic acid

Phần cho vào thuốc: Mật của ong làm ra

Bào chế: Đổ mật sống vào nồi, cho lượng nước bằng mật, đun nóng quấy đều, sau khi mật tan, rút lửa, để một lát nhân lúc mật còn nóng, lọc bỏ tạp chất, lại tiếp tục đun để hơi nước bốc đi là được.

Tính vị quy kinh Vị ngọt tính bình. Vào năm kinh tâm phế, tỳ, vị, đại tràng

Công dụng: Nhuận táo hoạt tràng (làm trơn ruột), bổ trung, giảm đau, giải độc, điều hòa thuốc.

Chủ trị:

1- Chất mật nhuận, chữa đại tràng táo bón khó đi đại tiện.

2- Mật chín thì tính ôn vị ngọt, chữa khí tỳ vị hư nhược (trung khí) đau đớn. 

3- Mật sống thì tính mát thanh nhiệt, giải được các độc, điều hòa bách dược (hàng trăm vị thuốc)[129]

4- Có công năng kết dính đông đặc làm kết dính thuốc bột để thành viên. Thuốc cao dùng cô với nước thuốc để đông đặc thành cao. Khoa ngoại thường dùng mật ong làm thuốc gia phụ.

Ứng dụng và phân biệt:

Mật ong nhuận tràng chỉ thống, thích hợp với người bị chứng tân dịch ở tràng vị thiếu, hư nhược, không phải chứng thực. Chữa người già, trẻ em, đàn bà sau khi đẻ bị bị đại tiện táo bón. Tốt hơn cả ma nhân

Kiêng kỵ: Người bị đầy bụng, ỉa chảy hoặc bị cảm (ngoại cảm) thì cấm dùng

Liều lượng: ba đồng cần đến một lạng

Bài thuốc ví dụ: Bài Mặt tiền đạo phương (bài thuốc trong Thương hàn luận) nhuận táo thông đại tiện.

Một vị mật, cho vào nồi đun nhỏ lửa, hơi đặc như dạng keo nha, quấy đều tay không để cháy, có thể viên được tay vê thành thỏi, một đầu nhọn, to như ngón tay, dài chừng hai thốn, vê nhanh tay khi còn nóng nếu để nguội thì bị cứng. Cho thỏi mật vào trong hậu môn, tay giữ lấy, lúc muốn đi đại tiện thì bỏ ra.

Tham khảo: Mật Sống tức là Bạch mật, cắt lấy tổ ong – cho hơ vào lò nóng hoặc phơi nắng, nước mật tan ra và nhỏ giọt xuống. Mật chín tức là Hoàng mật, lấy tổ ong mới và cũ, cùng bóp nát cho vào nồi, đổ nước vào đun nóng lên, rồi cho vào túi vải ép lấy nước mật.