Xa tiền tử – Công dụng và tính vị quy kinh

Xa Tiền Tử:

Xa tiền tử có công dụng thanh nhiệt, lợi thủy, trừ đàm, giảm ho. Trị tiểu khó, tiểu sẻn do thấp nhiệt, làm lợi tiểu

Tên dùng trong đơn thuốc: Xa tiền tử, Xa tiền, Xa tiền thảo, sinh thục Xa tiền, Xa tiền nhân.

Phần cho vào thuốc: Cả cây hoặc hạt

Bào chế: Trước hết đãi rửa sạch đất cát, phơi khô. Nếu cho vào thuốc sắc thì sao qua. Nếu cho vào thuốc hoàn, tán (viên và bột thì ngâm rượu một đêm, hấp chín, nghiền nát làm thành bánh, phơi hoặc sấy khô rồi tán với thuốc. Cũng có thể tẩm nước muối, sao và sử dụng.

Tính vị quy kinh: Vị ngọt, tinh hàn. Vào ba kinh can, thận, tiểu tràng.

Công dụng: Lợi thủy, thanh nhiệt. 

Chủ trị:

1- Chữa chứng thủy tả, tiêu thủy thũng

2- Thông đi đái nhất, (lâm lịch) có thể sáng mắt, chữa mắt đỏ sưng đau.

Ứng dụng và phân biệt:

1- Công dụng của vị Xa tiền nói chung giống như Trạch tả. Trạch tả hay về tiêu nước ở thận, Xa tiền chuyên về thông nước ở bàng quang. Cây (gồm bông và lá) thiên về lợi thấp nhiệt vô hình, hạt Xa tiền thiên về thông thủy dịch hữu hình (chất nước cụ thể)

2- Mùa hạ có cây Bông má đề tươi dùng chữa nhiệt lỵ có hiệu quả.

Kiêng kỵ: Người đi tiểu tiện quá nhiều, người bị thận. hư không có thấp nhiệt đều cấm dùng.

Liều lượng: Một động cân rưỡi đến ba đồng cân.

Bài thuốc ví dụ: Bài xa tiền tử tán (bài thuốc trong Chứng trị chuẩn thằng) chữa cảm nắng nóng, nôn mửa la chảy, buồn bực bứt rứt khát nước, tiểu tiện không lợi.

Xa tiền tử, Bạch phục linh, Trư linh, Hương nhu, Nhân sâm, các vị tán thành bột, lấy Đăng tâm sắc nước làm thang để uống.